IMF nâng dự báo tăng trưởng toàn cầu, song cảnh báo hiểm họa thuế quan

IMF vừa nâng nhẹ dự báo tăng trưởng toàn cầu năm 2025-2026, nhưng đồng thời cảnh báo các mức thuế quan cao và bất ổn địa chính trị có thể kéo lùi đà phục hồi kinh tế. Ảnh: Reuters.

Trong báo cáo công bố ngày 29/7, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) điều chỉnh nhẹ dự báo tăng trưởng toàn cầu năm 2025 lên mức 3% (tăng 0,2% so với dự báo trước), và năm 2026 lên 3,1% (tăng 0,1%).

Tuy nhiên, các con số này vẫn thấp hơn so với mức tăng 3,3% được dự báo hồi tháng 1 và kém xa mức trung bình trước đại dịch là 3,7%, Reuters cho hay.

Lý do chính cho sự điều chỉnh này là hoạt động mua tích trữ hàng hóa gia tăng bất thường từ các doanh nghiệp trước thời điểm Mỹ áp mức thuế quan mới từ ngày 1/8, cùng với việc thuế suất hiệu dụng của Mỹ giảm xuống còn 17,3%, so với mức 24,4% hồi tháng 4.

Dù vậy, ông Pierre-Olivier Gourinchas, nhà kinh tế trưởng của IMF, cảnh báo: "Thế giới vẫn đang bị tổn thương và sẽ tiếp tục chịu tác động tiêu cực nếu thuế quan ở mức cao như hiện nay, dù tình hình chưa rơi vào kịch bản tồi tệ nhất".

Rủi ro từ thuế quan, tài khóa và địa chính trị

IMF nhấn mạnh rằng rủi ro lớn nhất hiện nay là nguy cơ thuế quan tiếp tục tăng cao trở lại, đi kèm với thâm hụt ngân sách mở rộng và căng thẳng địa chính trị gia tăng, có thể khiến lãi suất toàn cầu tăng lên và làm xấu đi các điều kiện tài chính chung.

Mặc dù mức thuế hiệu dụng của Mỹ đã giảm, nhưng vẫn cao hơn nhiều so với mức ước tính chỉ 2,5% hồi đầu năm. Đáng chú ý, ông Trump đã áp mức thuế phổ quát 10% với hầu hết quốc gia từ tháng 4, và dọa sẽ tăng thuế mạnh hơn từ ngày 1/8.

Bên cạnh đó, Mỹ đã công bố mức thuế mới từ 25% đến 50% đối với ôtô, thép và các kim loại khác, và có kế hoạch áp thuế bổ sung đối với dược phẩm, gỗ và chip bán dẫn.

IMF cho biết các mức thuế tương lai này chưa được đưa vào tính toán, và nếu được thực thi, có thể làm tăng thêm thuế suất hiệu dụng, gây tắc nghẽn chuỗi cung ứng và khuếch đại tác động tiêu cực của thuế quan.

Theo IMF, các thỏa thuận thương mại mới giữa Mỹ với EU và Nhật Bản diễn ra quá muộn nên chưa được đưa vào dự báo tháng 7. Các mô phỏng nội bộ cho thấy nếu toàn bộ các mức thuế công bố hồi tháng 4 và tháng 7 được áp dụng, tăng trưởng toàn cầu năm 2025 có thể giảm khoảng 0,2%.

Tàu hàng và các container tại Cảng Los Angeles, khu vực San Pedro, bang California (Mỹ) ngày 13/5. Ảnh: Reuters.

Việc thuế quan thay đổi liên tục đã tạo ra sự bất định kéo dài, kìm hãm dòng đầu tư và khiến thị trường tài chính rơi vào trạng thái dè chừng. Dẫu vậy, hai thỏa thuận thuế quan mới ở mức 15% mà Mỹ vừa ký với Nhật Bản và EU trong tuần qua cũng góp phần làm sáng tỏ hơn cục diện thương mại toàn cầu.

IMF cho rằng kinh tế toàn cầu vẫn đang thể hiện khả năng chống chịu nhất định, nhưng mức độ bất định vẫn rất cao. Báo cáo cũng lưu ý rằng cơ cấu tăng trưởng hiện tại đang phản ánh "những méo mó từ thương mại hơn là nền tảng nội tại bền vững".

Ông Gourinchas cho biết tăng trưởng trong năm nay chủ yếu được hỗ trợ bởi "một lượng lớn hàng hóa được tích trữ trước" khi doanh nghiệp đẩy mạnh nhập khẩu trước đợt áp thuế. Tuy nhiên, cú hích từ tích trữ này sẽ không kéo dài.

"Nó sẽ phai nhạt dần. Điều đó sẽ gây áp lực lên hoạt động kinh tế trong nửa cuối năm và kéo dài sang năm 2026. Việc trả giá cho làn sóng tích trữ trước này là một trong những rủi ro lớn mà chúng ta đang đối mặt", ông nhận xét.

IMF cho rằng thuế quan nhiều khả năng sẽ duy trì ở mức cao. Giá tiêu dùng tại Mỹ đã bắt đầu có dấu hiệu nhích lên - một hệ quả trực tiếp từ chính sách thuế hiện hành.

Đáng lo ngại hơn, giá tiêu dùng tại Mỹ đã bắt đầu tăng trở lại, cho thấy người tiêu dùng cuối cùng đang gánh chịu tác động trực tiếp từ thuế nhập khẩu.

"Nếu mức thuế hiện tại tiếp tục duy trì như dự đoán thì nó sẽ tiếp tục kìm hãm tăng trưởng và kéo kinh tế toàn cầu chậm lại", ông Gourinchas nhấn mạnh.

Một yếu tố bất thường là sự mất giá của đồng USD - điều hiếm khi xảy ra trong các giai đoạn căng thẳng thương mại trước đây. Theo ông Gourinchas, đồng USD yếu khiến cú sốc thuế quan đối với các nước khác trở nên trầm trọng hơn, đồng thời phần nào nới lỏng điều kiện tài chính.

Triển vọng khu vực và toàn cầu

Dự báo tăng trưởng của Mỹ được nâng lên mức 1,9% trong năm 2025, tăng 0,1% so với dự báo tháng 4, và đạt 2% vào năm 2026. Theo IMF, một đạo luật mới về cắt giảm thuế và tăng chi tiêu công sẽ làm tăng thâm hụt ngân sách Mỹ thêm 1,5%, trong khi doanh thu từ thuế nhập khẩu chỉ bù đắp được khoảng một nửa.

Ông Trump ký thông qua dự luật giảm thuế và chi tiêu trước thềm lễ kỷ niệm Quốc khánh 4/7, tại Nhà Trắng. Ảnh: Reuters.

Tại châu Âu, dự báo tăng trưởng khu vực đồng euro được điều chỉnh tăng 0,2%, đạt 1% trong năm 2025 và giữ nguyên ở mức 1,2% vào năm 2026. IMF cho biết mức điều chỉnh này chủ yếu nhờ sự tăng vọt chưa từng có của xuất khẩu dược phẩm từ Ireland sang Mỹ - nếu loại trừ yếu tố này, mức điều chỉnh sẽ chỉ bằng một nửa.

Trong khi đó, Trung Quốc được IMF nâng mạnh dự báo tăng trưởng năm 2025 thêm 0,8%, nhờ hoạt động kinh tế phục hồi mạnh trong nửa đầu năm và việc Mỹ - Trung đạt thỏa thuận tạm thời giảm thuế. Dự báo tăng trưởng năm 2026 của Trung Quốc cũng được nâng lên 4,2%.

Nhìn chung, các nền kinh tế mới nổi và đang phát triển được dự báo tăng trưởng 4,1% trong năm 2025 và 4% vào năm 2026.

Dự báo tăng trưởng thương mại toàn cầu năm 2025 được điều chỉnh tăng 0,9% lên 2,6%. Tuy nhiên, triển vọng năm 2026 bị hạ 0,6% chỉ còn 1,9%.