Giá điện bình quân "cõng" thêm khoản lỗ lũy kế
Bộ Công Thương vừa hoàn thiện Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị định 72/2025/NĐ-CP ngày 28/3/2025 của Chính phủ về cơ chế, thời gian điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân đi kèm Tờ trình để xin ý kiến các Bộ, ngành, đơn vị liên quan trước khi trình Chính phủ xem xét.
Trong đó, nội dung đáng chú nhất ý là EVN kiến nghị Nghị định số 72 cần được sửa đổi, bổ sung để cho phép thu hồi khoản chi phí phục vụ trực tiếp cho việc sản xuất, cung ứng điện chưa được tính toán, bù đắp đầy đủ trong giá bán lẻ điện bình quân trước đây trên cơ sở kết quả công bố chi phí sản xuất kinh doanh điện hoặc báo cáo tài chính kiểm toán hàng năm.
" Giá bán lẻ điện cần giải quyết kịp thời cho đơn vị điện lực trong việc thu hồi đủ chi phí, góp phần bảo toàn và phát triển vốn kinh doanh của doanh nghiệp, do đó việc xây dựng dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định số 72 để tiếp tục hoàn thiện quy định về cơ chế, thời gian điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân là cần thiết ", văn bản nêu.
EVN đề xuất Bộ Công Thương đề nghị Chính phủ sửa đổi nghị định 72 để điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân. (Ảnh minh họa: EVN).
Bộ Công Thương cho biết, mục tiêu của việc xây dựng dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định số 72 là tiếp tục hoàn thiện quy định về cơ chế xây dựng, tính toán và điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân. Việc này nhằm bảo đảm giá điện phản ánh sát thực tế, cập nhật kịp thời theo biến động của các yếu tố đầu vào.
Theo báo cáo của EVN, do ảnh hưởng của tình hình địa chính trị trên thế giới, chi phí mua điện tăng cao trong giai đoạn năm 2022 - 2023 dẫn đến EVN gặp nhiều khó khăn trong hoạt động sản xuất kinh doanh, số lỗ lũy kế 2 năm này khoảng 50.029 tỷ đồng. Đến hết năm 2024 số lỗ lũy kế của công ty mẹ - EVN vẫn còn khoảng 44.792 tỷ đồng.
Điều này dẫn đến việc vốn đầu tư Nhà nước vào EVN giảm, không bảo toàn được vốn đầu tư của Nhà nước tại doanh nghiệp. Do đó, nếu không được tính toán để thu hồi trong giá điện thì sẽ không bù đắp kịp thời phần vốn đầu tư Nhà nước giảm trong giai đoạn các năm trước đây.
Vì thế, EVN kiến nghị Bộ trưởng Bộ Công Thương để báo cáo Thủ tướng cho phép tính toán khoản lỗ lũy kế này là một khoản chi phí được phép tính vào giá bán lẻ điện bình quân.
Cần tính toán thận trọng
Bàn luận về nội dung này, các chuyên gia cho rằng, EVN cần công khai minh bạch, chi tiết thông tin kinh doanh. Đồng thời, cơ quan chức năng phải thận trọng tính toán, đánh giá rõ ràng tác động của việc điều chỉnh giá điện bình quân đến nền kinh tế.
TS Lê Đăng Doanh cho rằng, việc điều chỉnh giá bán điện bình quân sẽ tác động đến hoạt động sản xuất, xuất nhập khẩu của doanh nghiệp và đời sống của người dân. "Vì vậy rất cần sự nghiên cứu, tính toán xem việc điều chỉnh giá bán điện bình quân để giải quyết khoản thua lỗ của EVN có tác động cụ thể như thế nào và có thực sự giải quyết dứt điểm tình trạng kinh doanh của EVN không”, ông Doanh nói.
Theo ông Doanh, thay vì ngay lập tức chấp thuận việc điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân thì Chính phủ, bộ ngành nên có biện pháp để chia sẻ khoản lỗ của EVN. " Không thể đổ hết phần thua lỗ của doanh nghiệp lên giá bán điện và cuối cùng là lên người tiêu dùng. Cần thành lập tổ nghiên cứu để đánh giá kỹ lưỡng mọi tác động”, TS Lê Đăng Doanh đề xuất thêm.
Đồng quan điểm, TS. Ngô Tuấn Kiệt, Viện trưởng Viện Công nghệ Năng lượng cho rằng, cần phải xem xét việc đề xuất của EVN có phù hợp không, dựa trên cơ sở quy định nào.
“Cần phải công bố được cơ sở để phải làm việc đó chứ không nên chỉ theo ý kiến của đơn vị kinh doanh. Bởi những quyết định xuất phát từ thực tiễn sẽ được Nhân dân ủng hộ, còn nếu chỉ xuất phát từ tư duy nhà quản lý thì khó được chấp nhận. Vì thế cần công khai, minh bạch báo cáo. Rồi các cơ quan quản lý Nhà nước cũng cần có cơ sở chi tiết nếu chấp thuận đề nghị”, TS Ngô Tuấn Kiệt nói.
Ông Kiệt cũng đồng tình cho rằng cần thành lập một nhóm chuyên gia để tư vấn, đánh giá tình hình tài chính để thông qua trước khi đồng ý phê duyệt sửa đổi Nghị định và điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân.
“Về nguyên lý, không nên để việc kinh doanh thua lỗ nhiều năm trước giờ lại được tính toán để bù vào giá điện bình quân điện. Ngoài ra, việc điều chỉnh đó cũng cần phải trả lời rõ câu hỏi: Khi nào EVN hết khoản nợ thua lỗ và khi nào thì kết quả sản xuất, kinh doanh có lãi để không còn tình trạng tăng giá bán điện theo kết quả kinh doanh nữa?”, TS Ngô Tuấn Kiệt nêu vấn đề.
Trong khi đó, TS Võ Trí Thành - nguyên Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược thương hiệu và cạnh tranh - cho rằng, việc sửa đổi Nghị định là điều hết sức bình thường của Chinh phủ và các bộ ngành nhằm đem đến sự minh bạch thông tin trong hoạt động sản xuất, kinh doanh của các đơn vị, doanh nghiệp.
Tuy nhiên, về sâu xa, bất kể ngành nào cũng cần hướng đến thị trường cạnh tranh, minh bạch. Việt Nam hiện đang rất cần điện, cần năng lượng, Vì thế, chúng ta cần có sự đầu tư lớn, không chỉ riêng với EVN mà kể cả các nhà đầu tư năng lượng sạch, năng lượng tái tạo để tạo sự hấp dẫn cho họ đầu tư.
“Có thể cho rằng việc đề xuất điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân là để đảm bảo cho mục tiêu tăng trưởng và hài hòa các mục tiêu khác. Tất nhiên, Chính phủ, các bộ ngành sẽ có sự thẩm định kỹ mọi tác động trước khi quyết định điều chỉnh bất cứ Nghị định nào", TS. Võ Trí Thành nói.
