Chiến sự Iran - Israel kéo giá dầu tăng phi mã

Eo biển Hormuz chiếm khoảng 1/5 lượng dầu toàn cầu lưu thông. Ảnh: CNBC.

Theo dữ liệu từ Trading Economics, giá dầu thô WTI tăng vọt 7,2%, chốt phiên ngày 14/6 ở mức gần 73 USD/thùng, sau khi chạm mức cao nhất kể từ tháng 2 do căng thẳng leo thang tại Trung Đông.

Trong vòng một tháng qua, giá dầu đã tăng gần 16%, nhưng vẫn thấp hơn 6% so với cùng kỳ năm ngoái. Về mặt lịch sử, giá dầu từng lập đỉnh 147,27 USD/thùng vào tháng 7/2008.

Đà tăng được thúc đẩy bởi các cuộc không kích giữa Israel và Iran, làm dấy lên lo ngại về nguy cơ xung đột lan rộng. Mặc dù các cuộc tấn công không nhắm trực tiếp vào cơ sở hạ tầng dầu mỏ, giới đầu tư vẫn tỏ ra thận trọng với nguy cơ trả đũa, nhất là khi Iran nắm giữ vị trí chiến lược gần eo biển Hormuz - điểm nghẽn quan trọng đối với dòng chảy dầu toàn cầu.

Sản lượng dầu thô của Iran trong tháng 4 đạt 3,305 triệu thùng/ngày, đóng vai trò lớn trong nguồn cung năng lượng toàn cầu. Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), cơ quan này đang nắm giữ 1,2 tỷ thùng dầu dự trữ khẩn cấp và sẵn sàng can thiệp nếu cần thiết.

Nhiều kịch bản xuất hiện

Theo Bloomberg, 2 năm căng thẳng liên tiếp ở Trung Đông đã khiến giới giao dịch dầu dần trở nên "lạnh đầu" với rủi ro gián đoạn nguồn cung.

Hàng loạt dòng tít nóng đã gợi lại ký ức về các biến động chính trị và cú sốc giá dầu của thập niên 1970. Thế nhưng mỗi lần giá dầu bật tăng, thị trường lại nhanh chóng "giảm sốt". Ngay cả khi Iran và Israel liên tục phóng tên lửa vào tháng 4 năm ngoái và một lần nữa vào tháng 10, dòng chảy dầu từ Trung Đông vẫn đều đặn chảy ra thị trường toàn cầu.

Dù nguồn cung hiện chưa bị ảnh hưởng, các đợt không kích mới nhất của Israel đã khiến thị trường chao đảo, nhất là khi phần lớn thời gian trong năm nay, tâm lý thị trường bị chi phối bởi nỗi lo dư cung khiến giá lao dốc. Tổ chức OPEC+ đang nhanh chóng tháo gỡ cắt giảm sản lượng, trong khi sản lượng từ các nước ngoài khối như Brazil và Guyana đang gia tăng.

Đồng thời, cuộc chiến thương mại do Tổng thống Mỹ Donald Trump khơi mào đang đe dọa nhu cầu tiêu thụ.

Giá dầu WTI tiến sát mốc 73 USD/thùng. Ảnh: Trading Economics.

Dù nhiều người tin rằng thị trường dầu cuối cùng sẽ không bị tổn hại, sự bất định lan rộng về phản ứng của Iran, liệu Israel có tiếp tục tấn công hay không, và Mỹ sẽ phản ứng thế nào đang buộc giới đầu tư phải định giá cho nhiều kịch bản khác nhau.

"Khi có chiến tranh, không ai dại gì giữ vị thế bán qua cuối tuần. Dù yếu tố cơ bản không thay đổi, bạn cũng không thể giao dịch ngược lại với dòng tin tức vào cuối tuần", Andreas Laskaratos, CEO công ty giao dịch năng lượng AB Commodities, nói.

Các nhà phân tích của Goldman Sachs đã nâng dự báo giá dầu trong vài tháng tới thêm 2-3 USD/thùng, đồng thời đưa ra các kịch bản dao động từ giá vọt lên trên 100 USD trong tình huống xấu nhất cho đến tụt xuống dưới 50 USD vào năm sau ở kịch bản bi quan nhất.

"Khả năng leo thang căng thẳng tại Trung Đông khiến rủi ro ngắn hạn đối với dự báo giá của chúng tôi nghiêng về chiều tăng", nhóm chuyên gia do Daan Struyven dẫn đầu nhận định. Tuy vậy, họ vẫn giữ nguyên dự báo rằng giá dầu sẽ giảm xuống dưới 60 USD/thùng vào quý IV năm nay.

Lượng giao dịch tăng vọt ở các quyền chọn mua ngoài tiền cho thấy nhiều nhà đầu tư đang tìm cách phòng hộ trước nguy cơ giá dầu tăng đột biến. Trong số các quyền chọn được giao dịch nhiều nhất là các hợp đồng sẽ sinh lời nếu giá dầu vượt mốc 85 USD/thùng trước ngày 25/6. Chênh lệch giữa giá quyền chọn mua và quyền chọn bán dầu WTI đã tăng lên mức cao nhất kể từ tháng 3/2022 - thời điểm chiến sự giữa Nga và Ukraine nổ ra.

Nỗi lo dòng chảy dầu bị chặn đứng

Nguy cơ lớn nhất đối với thị trường dầu là sự gián đoạn vận chuyển qua eo biển Hormuz, nơi chiếm khoảng 1/5 lượng dầu toàn cầu lưu thông. Hầu hết chuyên gia phân tích cho rằng kịch bản này khó xảy ra.

"Theo chúng tôi, Iran rất khó có thể phong tỏa eo biển Hormuz trong thời gian dài do sự hiện diện của Hạm đội 5 Hải quân Mỹ tại Bahrain", bà Helima Croft, Trưởng bộ phận chiến lược hàng hóa toàn cầu tại RBC Capital Markets và từng là nhà phân tích CIA, nhận định.

Tuy vậy, ngay cả một xác suất nhỏ bị gián đoạn cũng đủ để đẩy giá tăng.

"Việc eo biển Hormuz bị đóng là một biến cố có tính chất nhị phân cực lớn, khiến việc dự báo cán cân cung cầu trở nên rất khó", công ty tư vấn FGE NexantECA viết trong một báo cáo.

Các kịch bản khác cũng khiến giới giao dịch dầu lo ngại, bao gồm khả năng Israel tấn công cơ sở hạ tầng dầu mỏ của Iran hoặc nguy cơ Mỹ và phương Tây siết chặt trừng phạt nếu Tehran đáp trả bằng cách tăng tốc chương trình hạt nhân.

Hiện tại, phần lớn nhà đầu tư vẫn đang nhìn sự việc thông qua lăng kính của những năm gần đây.

"Trong cả thập kỷ qua, những sự kiện như thế này thường là cơ hội để bán ra khi giá tăng. Lo ngại luôn lớn hơn thực tế", Dan Pickering, Giám đốc đầu tư tại Pickering Energy Partners, chia sẻ.

Thậm chí, các cuộc không kích lần này có thể dẫn đến xu hướng giá giảm. Tổng thống Trump hôm 13/6 đã kêu gọi Iran "đàm phán nếu không muốn hứng chịu các cuộc tấn công khốc liệt hơn". Nếu Tehran đáp lại lời kêu gọi này, một thỏa thuận hạt nhân có thể được đặt lên bàn, mở đường cho việc nới lỏng lệnh trừng phạt và thúc đẩy xuất khẩu dầu của Iran.