Quản lý đất đai thế nào trong giai đoạn chính quyền 2 cấp?

Từ ngày 1/7, mô hình chính quyền địa phương hai cấp chính thức được áp dụng trên toàn quốc. Trước yêu cầu mới từ mô hình chính quyền địa phương hai cấp, đặc biệt trong lĩnh vực đất đai, một lĩnh vực có ảnh hưởng trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của người dân và doanh nghiệp, Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) đã xác định rõ tầm quan trọng của việc chuẩn bị kỹ lưỡng để tránh những vướng mắc, đình trệ trong công tác quản lý. Cục Quản lý đất đai, thuộc Bộ NN&MT, đã chủ động rà soát các văn bản quy phạm pháp luật về đất đai để đề xuất phân cấp, phân quyền phù hợp với mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp.

Chủ động chuẩn bị cho mô hình chính quyền hai cấp

Cơ quan này đã tham mưu Bộ trình Chính phủ ban hành Nghị định số 151/2025/NĐ-CP ngày 12/6/2025, quy định phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương hai cấp, phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực đất đai. Đồng thời, Bộ trưởng cũng đã ban hành Thông tư 23/2025/TT-BNNMT quy định phân quyền, phân cấp, phân định thẩm quyền quản lý Nhà nước trong lĩnh vực đất đai và Quyết định 2304/QĐ-BNNMT công bố thủ tục hành chính trong lĩnh vực đất đai. Những văn bản này là cơ sở pháp lý quan trọng, tạo hành lang pháp lý vững chắc cho việc triển khai thực hiện mô hình mới một cách động bộ, hiệu lực, hiệu quả.

Bên cạnh việc hoàn thiện khung pháp lý, Cục Quản lý đất đai cũng tích cực đồng hành, tháo gỡ vướng mắc cho các địa phương, đảm bảo sự liên thông, minh bạch và lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm phục vụ. Bộ NN&MT đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo các địa phương liên quan đến công tác quản lý đất đai khi thực hiện chính quyền địa phương hai cấp. Các địa phương cũng được yêu cầu rà soát quy trình, chuẩn hóa cơ sở dữ liệu và đào tạo cán bộ để đáp ứng nhiệm vụ mới.

Bà Đoàn Thị Thanh Mỹ - Phó cục trưởng Cục Quản lý đất đai, Bộ NN&MT.

Bà Đoàn Thị Thanh Mỹ - Phó cục trưởng Cục Quản lý đất đai, Bộ NN&MT - cho biết thời gian qua Cục đã chủ động rà soát toàn bộ hệ thống văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến đất đai, từ đó tham mưu giúp Bộ ban hành, trình Chính phủ phê duyệt các văn bản quy định về phân cấp, phân quyền phù hợp với mô hình chính quyền địa phương hai cấp.

Sổ tay gồm hai phần, phần một hệ thống hóa thẩm quyền, nhiệm vụ của HĐND, UBND, chủ tịch UBND và các cơ quan chuyên môn về đất đai ở cấp tỉnh, cấp xã. Phần này sẽ giúp chính quyền hình dung đầy đủ công việc cần thực hiện khi triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp.

Phần hai trình bày chi tiết quy trình, thủ tục hành chính trong lĩnh vực đất đai, bao gồm: Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; thu hồi, bồi thường, hỗ trợ tái định cư; giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất; đăng ký đất đai, tài sản gắn liền với đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất; giải quyết tranh chấp đất đai..

Hướng dẫn kỹ quy trình thu hồi đất và cấp sổ đỏ

Sổ tay dành riêng một phần hướng dẫn chi tiết 16 bước trong quy trình thu hồi đất, từ việc lập kế hoạch đến tổ chức kiểm đếm, ban hành quyết định, chi trả bồi thường và bàn giao mặt bằng. Quy trình bao gồm từ việc xây dựng kế hoạch thu hồi đất, tổ chức họp với người dân, ban hành thông báo, kiểm đếm tài sản, lập và phê duyệt phương án bồi thường đến việc thực hiện bồi thường và bàn giao đất.

Đối với trình tự, thủ tục cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất lần đầu do cấp xã thực hiện, Sổ tay cũng hướng dẫn cụ thể gồm 3 bước, phân công rõ trách nhiệm giữa cơ quan Nhà nước và người dân. Quy trình này bao gồm việc nộp hồ sơ tại Trung tâm Phục vụ hành chính công, cơ quan giải quyết thủ tục kiểm tra và chuyển hồ sơ về UBND cấp xã để xác minh và cuối cùng là việc UBND cấp xã cấp Giấy chứng nhận sau khi hoàn thành nghĩa vụ tài chính.

Sổ tay hướng dẫn vừa được Bộ Nông nghiệp và Môi trường ban hành.

Thời gian giải quyết thủ tục đối với đăng ký đất đai lần đầu không quá 17 ngày làm việc; đối với đăng ký đất đai kèm cấp Giấy chứng nhận không quá 20 ngày. Đối với địa bàn miền núi, hải đảo, vùng xa hoặc có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, thời gian được kéo dài tối đa 30 ngày làm việc.

Sổ tay đã cụ thể hóa thẩm quyền, nhiệm vụ của chính quyền cấp tỉnh và cấp xã trong quản lý đất đai, đảm bảo sự thống nhất, minh bạch và hiệu quả trong tổ chức thực hiện. Cụ thể thẩm quyền, nhiệm vụ của HĐND, UBND, chủ tịch UBND cấp tỉnh, Sở Nông nghiệp và Môi trường lần lượt là 6, 50, 37 và 15. Ở cấp xã thẩm quyền, nhiệm vụ của HĐND, UBND, Chủ tịch UBND, cơ quan quản lý đất đai lần lượt là 4, 45, 44, 19.

Cơ quan soạn thảo kỳ vọng đây là cẩm nang hữu ích giúp các địa phương nắm rõ quy định, thẩm quyền, quy trình, từ đó triển khai hiệu quả các nhiệm vụ theo phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền mới. Đồng thời, sổ tay cũng giúp người dân hiểu rõ hơn về các thủ tục hành chính, tạo thuận lợi trong quá trình thực hiện quyền và nghĩa vụ liên quan đến đất đai.