Xuất khẩu đất hiếm của Trung Quốc giảm báo động, điều gì đang xảy ra ?

Theo số liệu của Tổng cục Hải quan Trung Quốc công bố ngày 20/6, xuất khẩu đất hiếm của Trung Quốc sang Mỹ trong tháng 5 đã giảm tới 80% so với cùng kỳ năm ngoái.

Lượng hàng Trung Quốc xuất sang Nhật Bản cũng sụt giảm tới 54%. Các chuyên gia cho rằng đây là dấu hiệu mới nhất cho thấy các biện pháp kiểm soát thương mại của Bắc Kinh đang làm rung chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu.

Dù xuất khẩu sang Mỹ có phục hồi vào tháng 4, nhưng tình hình không khả quan hơn trong tháng 5. Tổng lượng đất hiếm Trung Quốc xuất khẩu trong tháng 5 giảm 48% so với cùng kỳ năm ngoái. Trước đó, Bắc Kinh đã áp đặt hạn chế xuất khẩu đối với 7 nguyên tố đất hiếm như một biện pháp trả đũa các mức thuế đối ứng từ chính quyền Tổng thống Trump.

Xuất khẩu nam châm đất hiếm từ Trung Quốc sang Mỹ đã giảm tới 93%, theo dữ liệu của Bộ Thương mại Trung Quốc do hãng FerroAlloyNet tổng hợp. Tổng lượng nam châm xuất khẩu cũng giảm 74%.

Vào tháng 5, Mỹ và Trung Quốc đã đạt được thỏa thuận cắt giảm thuế và dỡ bỏ một số rào cản phi thuế quan trong cuộc đàm phán cấp bộ trưởng tại Thụy Sĩ. Tuy nhiên, sau khi thỏa thuận được công bố, Mỹ đã bày tỏ sự thất vọng vì tiến độ xuất khẩu đất hiếm từ Trung Quốc vẫn tiếp tục trì trệ.

Trung Quốc thống trị về đất hiếm (Ảnh: AFP).

Xuất khẩu đất hiếm của Trung Quốc sang Nhật Bản tiếp tục giảm trong tháng 5, gây tác động rõ rệt đến nhiều doanh nghiệp. Điển hình là hãng Suzuki Motor đã phải tạm ngừng sản xuất mẫu xe Swift do thiếu linh kiện sử dụng đất hiếm. Trung Quốc hiện đang chiếm khoảng 70% sản lượng đất hiếm toàn cầu, loại kim loại thiết yếu cho xe điện và nhiều công nghệ hiện đại.

Phòng Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản tại Trung Quốc đã kêu gọi Bắc Kinh đảm bảo quá trình phê duyệt xuất khẩu đất hiếm được thực hiện công bằng và kịp thời.

Trái ngược với Nhật Bản, lượng xuất khẩu 7 loại đất hiếm của Trung Quốc sang Thái Lan và Hàn Quốc lại ghi nhận xu hướng tăng trong tháng 5, tiếp nối đà tăng của tháng trước. Điều này có thể cho thấy một số quốc gia đang đóng vai trò là điểm trung chuyển cho các thị trường khác.

Trong cuộc đàm phán gần đây tại London, các nhà đàm phán Mỹ và Trung Quốc đã nhất trí xây dựng khuôn khổ thực hiện thỏa thuận đạt được ở Thụy Sĩ. Bắc Kinh dự kiến sẽ nới lỏng kiểm soát xuất khẩu đất hiếm, trong khi Washington cũng có khả năng giảm hạn chế đối với xuất khẩu chất bán dẫn.

Tuy nhiên, các điều khoản cụ thể của thỏa thuận London sẽ chỉ có hiệu lực sau khi được Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình chính thức phê duyệt. Đến thời điểm hiện tại, vẫn chưa có nội dung chi tiết nào được công bố.

Phía Trung Quốc khẳng định quá trình cấp phép xuất khẩu vẫn đang được thực hiện theo đúng quy trình hiện hành. Người phát ngôn Bộ Thương mại Trung Quốc He Yadong cho biết nước này đã phê duyệt một số đơn xin xuất khẩu đáp ứng tiêu chuẩn và sẽ tiếp tục tăng cường phê duyệt cho các trường hợp đủ điều kiện.

Trong tháng 5, xuất khẩu các mặt hàng tiêu dùng từ Trung Quốc sang Mỹ tiếp tục giảm mạnh. Cụ thể, điện thoại thông minh giảm 76%, pháo hoa giảm 75%, và bàn ủi quần áo giảm 56% so với cùng kỳ năm ngoái. Tất cả đều sụt giảm nhanh hơn so với tốc độ giảm trong tháng 4.

Tổng kim ngạch xuất khẩu từ Trung Quốc sang Mỹ trong tháng 5 giảm 35% so với cùng kỳ, giảm mạnh hơn đáng kể so với mức 21% của tháng 4.