Khuyến khích tư nhân tham gia làm đường sắt hiện đại

Sửa đổi Luật Đường sắt đặt ra yêu cầu thu hút sự tham gia của khu vực tư nhân vào phát triển ngành công nghiệp quan trọng này. Ảnh minh họa: Quỳnh Danh.

Chia sẻ tại phiên họp của Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội về nội dung thẩm tra dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi) vừa qua, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Bùi Xuân Dũng cho biết ngày 11/4 vừa qua, Chính phủ đã trình Quốc hội dự án Luật Đường sắt (sửa đổi). Hồ sơ dự án đã được Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường thẩm tra và Bộ trưởng Xây dựng báo cáo Quốc hội tại kỳ họp ngày 27/5.

Trước đó, Bộ Xây dựng đã xây dựng dự thảo một nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù để đầu tư phát triển hệ thống đường sắt. Dự thảo đã được Bộ Tư pháp thẩm định và các cấp có thẩm quyền thống nhất chủ trương.

Căn cứ chỉ đạo từ cấp có thẩm quyền, Chính phủ đã tích hợp các nội dung của dự thảo Nghị quyết vào dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi) và hoàn thiện hồ sơ trình Quốc hội. Theo Thứ trưởng Dũng, dự thảo Luật lần này đã bổ sung và chỉnh lý để luật hóa 23 cơ chế, chính sách đặc thù, trong đó có 4 chính sách đã từng được đề cập trong tờ trình cũ.

Các nội dung này được tích hợp vào chương quy định về đầu tư xây dựng đường sắt và Điều 5 của dự thảo Luật. Dự thảo mới gồm 4 chương, 84 điều, trong đó có 20 điều luật hóa trực tiếp nội dung từ dự thảo Nghị quyết và 33 điều được chỉnh lý theo góp ý của cơ quan thẩm tra.

Trên cơ sở đó, Chính phủ đề nghị Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho phép đưa dự thảo Nghị quyết nói trên ra khỏi Chương trình lập pháp năm 2025. Thay vào đó, Chính phủ kiến nghị điều chỉnh thời gian xem xét và thông qua dự án Luật Đường sắt (sửa đổi) tại Kỳ họp thứ 9 của Quốc hội, theo quy trình tại một kỳ họp.

Để đáp ứng yêu cầu tiến độ đầu tư xây dựng các dự án đường sắt, Chính phủ đề nghị các quy định về đầu tư xây dựng đường sắt trong luật có hiệu lực từ ngày 1/7/2025. Các quy định còn lại sẽ có hiệu lực từ ngày 1/1/2026.

Tại phiên thẩm tra, Phó chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Trần Văn Khải khẳng định việc sửa đổi Luật Đường sắt có ý nghĩa quan trọng đối với phát triển kinh tế - xã hội. Ông đánh giá dự thảo Luật đã có những quy định đột phá, góp phần xóa bỏ điểm nghẽn, huy động nguồn lực phát triển, thúc đẩy khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong lĩnh vực đường sắt.

Đại diện cơ quan thẩm tra cũng cho rằng cơ quan soạn thảo đã bổ sung nhiều quy định để tăng cường hợp tác công - tư (PPP) và sự tham gia của khu vực kinh tế tư nhân. Đây được coi là giải pháp tạo đột phá trong phát triển kết cấu hạ tầng đường sắt, đổi mới công nghệ và triển khai chuyển đổi số.

Tại buổi họp, các đại biểu cũng đã góp ý về nhiều vấn đề như quy hoạch mạng lưới, tuyến và ga đường sắt; bảo vệ tài nguyên trong quy hoạch tuyến; hiệu quả sử dụng nguồn lực đầu tư kết cấu hạ tầng.

Nhiều ý kiến đề nghị rà soát và làm rõ các quy định mới trong quy hoạch mạng lưới và tuyến đường sắt, bảo đảm không mâu thuẫn với Luật Quy hoạch hiện hành và dự thảo Luật Quy hoạch đang được sửa đổi. Bên cạnh đó, cần bổ sung các điều khoản quy định nguyên tắc quy hoạch để bảo đảm tính đồng bộ giữa các quy hoạch và trong tổ chức thực hiện.

Một số đại biểu nhấn mạnh cần có cơ chế tham vấn cộng đồng và huy động sự tham gia của các bên liên quan trong quy trình lập quy hoạch. Việc này nhằm bảo đảm tính minh bạch, tiết kiệm nguồn lực và tăng hiệu quả đầu tư, đồng thời phát huy vai trò của kinh tế tư nhân trong phát triển hệ thống đường sắt.

Chỉ đạo tại phiên họp, Phó chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan nhấn mạnh việc sửa đổi Luật Đường sắt cần gắn với Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân nhằm khuyến khích, thu hút sự tham gia của khu vực tư nhân vào phát triển hệ thống đường sắt hiện đại.